Ai lên ải Bắc ngày xưa ấy
Khóc tiễn cha đi mấy dặm đường...
Năm 1407, quân Minh sang xâm lược nước ta. Nguyễn Phi Khanh bị giặc bắt đưa về Kim Lăng. Nguyễn Trãi định cùng theo sang Trung Quốc để phụng dưỡng cha cho trọn chữ hiếu. Nhưng đến ải Nam Quan thì Nguyễn Phi Khanh khuyên con hãy trở về tìm cách rửa thẹn cho nước, phục thù cho cha, như thế mới chính là đại hiếu. Về sau Nguyễn Trãi đã thực hiện xuất sắc lời hứa ấy, nhưng hai cha con vĩnh viễn không bao giờ còn gặp nhau.
Sử Việt mình không thiếu những khoảnh khắc hay và cảm động như trong tiểu thuyết. Có lẽ sau khi hoàn thành về Tây Sơn mình sẽ quay ngược lại thời đại của Lam Sơn, nơi một cuộc chiến anh hùng khác cũng phải được kể: đại chiến Tốt Động, mai phục Chúc Động, vây hãm Nghệ An, rửa hận Chi Lăng...
"Đây là chốn ải địa đầu nước Việt
Khắc trong lòng ghi nhớ hận Nam Quan
Bao năm trời nằm sương và gối tuyết
Cha hằng mong thiên hạ được bình an."
