Trong lịch sử Việt Nam thì mình thấy đáng được tôn trọng nhất là Nguyễn Trãi.
-Mưu trí: ngày đó nhà Minh là đế chế hùng mạnh nhất thế giới và đã thôn tính hoàn toàn Việt Nam. Nhưng nhờ Nguyễn Trãi làm mưu sĩ vạch đường, chỉ kế mà một nhóm quân kháng chiến nhỏ bé trong vùng núi Lam Sơn có thể chiến thắng đế quốc hùng mạnh nay. Nhà Lê sở dĩ lấy được thiên hạ phần lớn do sức ông cả.
-Khí phách: bài Bình Ngô đại cáo, nếu nắm được bối cảnh kinh khủng mà dân tộc phải chịu đựng trong 10 năm đồng hóa và tàn sát của nhà Minh thì mới thấy nó rất hào hùng.
"Lạng Giang, Lạng Sơn, thây chất đầy đường
Xương Giang, Bình Than, máu trôi đỏ nước
Ghê gớm thay! Sắc phong vân phải đổi,
Thảm đạm thay! Ánh nhật nguyệt phải mờ"
-Nhân hậu: có lần 7 tên ăn trộm đều còn ít tuổi can tội tái phạm, hình quan chiếu luật xử chém. Vua đem việc ấy hỏi Nguyễn Trãi, khi ấy Nguyễn Trãi trả lời: “Pháp lệnh không bằng nhân nghĩa cũng rõ lắm rồi. Nay một lúc giết bảy người, e không phải hành vi của bậc đại đức...". Tâm hồn Ức Trai tiên sinh trong sáng như sao Khuê buổi sớm.
-Trung thành: luôn hết lòng phụng sự thiên tử. Nước Việt ta, từ Đinh, Lê, Lý, Trần, đời nào sáng lập cơ nghiệp đế vương, tất cũng đều phải có các tướng tá giúp sức, nhưng tìm được người toàn tài toàn đức như Ức Trai tiên sinh, thật là ít lắm.
-Can đảm: tuy hay dâng lời khuyên răn cho vua nên thường bị ghét, nhưng không khuất phục.
-Một nhà tư tưởng lớn, một nhà văn chính luận kiệt xuất, danh nhân văn hóa thế giới. Văn chương của ông đạt đến đỉnh cao của nghệ thuật, đều hay và đẹp lạ thường, có khí lực dồi dào, đọc không chán miệng. Nguyễn Mộng Tuân xem ông là bậc văn bá.
----
Đáng tiếc vì vụ án oan Lệ Chi Viên mà Nguyễn Trãi cùng gia quyến đều bị tru di tam tộc. Vị khai quốc công thần có một cuộc đời anh hùng hiển hách đã kết thúc cuộc đời ở tuổi 63 trong một hoàn cảnh bi phẫn và oan khuất. Mình có bài thơ tặng ông :(
Miếu thờ học sĩ ở đâu đây?
Ngũ Nhạc, Kỳ Lân, tại đất này.
Cỏ biếc vươn thềm tươi với đá,
Oanh vàng khuất lá hót cùng ai?
Lê vương bao bận cầu mưu lớn,
Lão tướng hai triều nặng gánh vai.
Cơ nghiệp chưa thành thân đã thác,
Anh hùng xem sử lệ chưa phai.
