Mình là fan cuồng nhiệt của Tam Quốc nhưng đồng thời là người rất tâm huyết với sử Việt Nam. Do đó mình luôn muốn tìm được một thời kỳ của nước ta có thể sánh được với Tam Quốc. Mình chọn ra 3 cái là Trần - Mông Nguyên, Lam Sơn và Tây Sơn. Thì Tây Sơn là cái gần giống nhất. Để mình liệt kê sơ:
-Tam Quốc có 3 anh em Lưu Quan Trương, mình có 3 anh em Nhạc Huệ Lữ.
-Tam Quốc có Lữ Bố, mình có Nguyễn Hữu Chỉnh.
-Tam Quốc có Ngụy Diên, mình có Vũ Văn Nhậm.
-Tam Quốc có Khổng Minh, mình có Nguyễn Thiếp.
-Tam Quốc có Tư Mã Ý, mình có Nguyễn Ánh.
-Tam Quốc có Chu Du, mình có Lê Văn Duyệt.
-Tam Quốc có Đại Kiều, Tiểu Kiều, mình có Ngọc Hân, Ngọc Bình.
-Tam Quốc có Tôn Thượng Hương, mình có Bùi Thị Xuân.
-Tam Quốc có Đổng Trác, mình có Trương Phúc Loan.
-Tam Quốc có Quách Gia, mình có Bá Đa Lộc.
-Tam Quốc có Bàng Thống, mình có Ngô Thì Nhậm.
-Tam Quốc có Giả Hủ, mình có Ngô Văn Sở.
-Tam Quốc có Hoàng Hạo, mình có Bùi Đắc Tuyên.
-Tam Quốc có Hoa Đà, mình có Hải Thượng Lãn Ông.
-Tam Quốc có Tào Tháo, mình có Trịnh Sâm.
-Tam Quốc có Nghiêm Nhan, mình có Hoàng Ngũ Phúc.
-Tam Quốc có Tuân Úc, mình có Phan Huy Ích.
-Tam Quốc có Từ Thứ, mình có Nguyễn Đăng Trường.
-Tam Quốc có Bàng Đức, mình có Võ Tánh.
-Tam Quốc có Đặng Ngải, mình có Nguyễn Văn Thành.
-Tam Quốc có Tôn Quyền, mình có Nguyễn Phúc Cảnh.
-Tam Quốc có Lưu Thiện, mình có Nguyễn Quang Toản.
-Tam Quốc có Hán Linh Đế, mình có Lê Hiển Tông.
-Tam Quốc có Hán Hiến Đế, mình có Lê Chiêu Thống.
-Tam Quốc có Chúc Dung, mình có Ya Dố.
-Tam Quốc có Thủy Kính, mình có Trương Văn Hiến.
-Tam Quốc có Thục Hán ngũ hổ tướng, mình có Tây Sơn thập hổ tướng, Phạm Ngạn, Nguyễn Quang Huy, Phan Văn Lân...
-Tam Quốc có nhiều mưu sĩ , mình có Tây Sơn lục kỳ sĩ, Phạm Thái, Trần Văn Kỷ...
-Tam Quốc có nhiều anh thư, mình có Tây Sơn ngũ phụng thư.
-Tam Quốc có ngựa Xích Thố, Đích Lư, mình có Bạch Long, Ngân Câu, Ô Du, Xích Kỳ, Hồng Lư.
-Tam Quốc có song cổ kiếm, thanh cang đao, phương thiên hoạch kích, thanh long uyển nguyệt đao, bát xà mâu, mình có Tây Sơn thập thần vũ khí.
-Tam Quốc có Ngụy - Thục - Ngô, mình có Trịnh - Nguyễn - Tây Sơn.
-Tam Quốc có rợ Nhung, rợ Nam Man, mình có Xiêm, Thanh, lính đánh thuê Pháp, hải tặc Tàu Ô...
-Tam Quốc có Thành Đô - Lạc Dương - Vũ Xương - Trường An, mình có Thăng Long - Phú Xuân - Gia Định - Quy Nhơn.
-Tam Quốc có 3 trận đánh lớn là Quan Độ - Xích Bích - Di Lăng, mình có 3 trận đánh lớn là Rạch Gầm - Ngọc Hồi - Thị Nại.
-Vân vân...
Dĩ nhiên so sánh trên chỉ là tương đối vì hai câu chuyện khác nhau. Nhưng cần gì phải giống người y hệt khi ta cần một "Tam Quốc" của riêng ta? Nếu ai bút lực tốt như La Quán Trung thì hoàn toàn có thể làm nên một bộ tiểu thuyết kinh điển, vì âm mưu quỷ kế tầng tầng lớp lớp và giai thoại dã sử trong giai đoạn Tây Sơn này rất nhiều. Chưa kể còn nhiều tình tiết có thật nhưng đầy tính hư cấu như: Nguyễn Nhạc ngồi vào cũi như con ngựa thành Troy để chiếm Quy Nhơn, hay Nguyễn Ánh là người duy nhất của gia tộc bị thảm sát, về sau trải qua bao phen suýt chết mà được làm bá chủ thiên hạ, vân vân...
Nếu viết thì nên chọn mở đầu là Tuyên Phi Đặng Thị Huệ phá nát nhà Trịnh, và kết thúc là khi Nguyễn Ánh lên ngôi hoàng đế 1802 là đẹp.
So sánh 1 cách tương đối cốt truyện thời Tam Quốc và thời Tây Sơn:
Nguyễn Huệ khá giống với Tào Tháo, đều là những người có hùng tâm thống nhất đất nước và đều dở dang hoàn thành điều đó khi đã gần xong. Nguyễn Huệ ban đầu phò Lê Hiển Tông, nhân danh vua Lê đánh họ Trịnh, Tào Tháo ban đầu phò Hán Hiến Đế, nhân danh vua Hán đánh chư hầu. Là những người vui tính thích đùa, nhưng cũng vô cùng tàn bạo nếu cần, thà ta phụ người chứ không để người phụ ta. Tào Tháo giết cả nhà Lã Bá Xa, Nguyễn Huệ giết cả nhà Nguyễn Phúc Ánh. Tào Tháo bức tử Tuân Úc, Nguyễn Huệ thủ tiêu Vũ Văn Nhậm. Tào Tháo thảm sát Từ Châu, Nguyễn Huệ thảm sát Nam Bộ. Là những nhà cầm quân tài giỏi trong thời chiến, và nhà cải cách xã hội trong thời bình. Có trong tay rất nhiều nhân tài và trung thần nhờ dùng người khéo léo.
Nguyễn Ánh khá giống với Lưu Bị, đều là những người có ước mơ phục hưng lại gia tộc, Lưu Bị là dòng dõi nhà Hán, Nguyễn Ánh là dòng dõi nhà Nguyễn. Cả hai đều thua cực kỳ nhiều trước đối thủ truyền kiếp của mình là Tào Tháo và Nguyễn Huệ, chạy nạn rất nhiều nhưng chưa bao giờ bỏ cuộc. Đều thoát chết rất thần kỳ, Lưu Bị ngồi trên ngựa Đích Lư nhảy vọt qua bờ sông bên kia khi bị truy sát, còn Nguyễn Ánh thì nhờ bão đuổi đối phương đi để chạy qua đảo Cổ Cốt. Họ biết cách thu phục nhân tâm, khiến người ta sẵn sàng chết vì mình, Lưu Bị được lòng dân Kinh Châu, Nguyễn Ánh được lòng dân Nam Bộ. Lưu Bị có ngũ hổ tướng Thục Hán thì Nguyễn Ánh cũng có ngũ hổ tướng Gia Định. Đời cả hai đều sang trang khi tìm được quân sư của mình, Lưu Bị tìm thấy Gia Cát Lượng, Nguyễn Ánh tìm thấy Bá Đa Lộc. Nhưng Nguyễn Ánh may hơn Lưu Bị ở chỗ đã trở thành người chiến thắng, thống nhất đất nước và khôi phục lại gia tộc của mình.
